STOLARSKI KUNSZT. MEBLE XV-XVII WIEKU

Stolarski kunszt. Meble XV-XVII wieku

18 października – 31 grudnia 2016

Kurator wystawy: Małgorzata Korżel-Kraśna

Jak dawniej wykonywano meble, w jaki sposób je dekorowano, do czego służyły pultynek, kabinet i skrzynka-kramik? Odpowiedzi na te i inne pytania można będzie znaleźć na wystawie przygotowanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Pokazanych zostanie ponad 250 zabytków pochodzących z najważniejszego w historii meblarstwa okresu, czyli czasów od średniowiecza do wczesnego baroku.

Trzy stulecia między XV a XVII wiekiem to czas, kiedy powstawał zawód stolarza, kształtowały się najważniejsze reguły techniczne, wymyślono pierwsze narzędzia ułatwiające pracę. Tworzone wtedy sprzęty domowe stały się w wielu przypadkach prototypami mebli używanych dzisiaj, a wymyślone wówczas zdobienia stosowane są również współcześnie.

„W okresie wczesnego średniowiecza do wykonania mebli potrzebne były raczej umiejętności ciesielskie niż stolarskie – mówi Małgorzata Korżel-Kraśna, kuratorka wystawy. Najpowszechniejsze wówczas skrzynie, uniwersalne meble o szerokim zastosowaniu, robiono z wydrążonych pni drewnianych lub z grubych desek łączonych na styk metalowymi taśmami. Pierwszymi meblami do siedzenia były ociosane pieńki drzew. W 1322 r. wynaleziono tartak wodny, dzięki któremu można było ciąć deski i pozyskiwać cieńsze elementy do konstrukcji mebli. Do łączenia poszczególnych części w całość używano gwoździ żelaznych i drewnianych kołków. W XV w. wynaleziono we Flandrii konstrukcję ramowo-płycinową, która zrewolucjonizowała metodę tworzenia mebli. Umożliwiała montaż podzespołów (np. ścianki, drzwiczki) nie z pełnych desek, ale z ram, w które wkładano płycinę. Płyciny mogły „pracować”, czyli kurczyć się pod wpływem warunków zewnętrznych, nie powodując zniekształceń”.

Jednym z najstarszych mebli pokazywanych na wystawie jest XV-wieczna skrzynia wykonana z wydrążonego pnia dębowego. Obok niej zwiedzający będą mogli zobaczyć meble późniejsze, których pierwowzorem była właśnie skrzynia. Są to skrzyneczka, pultynek (służył do przechowywania różnych przyborów), kabinet oraz szafka i szafa. Wśród prezentowanych eksponatów znajdą się również dawne stoły, krzesła, fotele, a także drewniane puszki, kielichy oraz pionki do gry.

Celem wystawy jest z jednej strony pokazanie ewolucji mebli skrzyniowych i szkieletowych, a z drugiej ukazanie sposobów ich wytwarzania – widzowie zobaczą narzędzia stolarskie, poznają różne gatunki drewna, sposoby jego cięcia i łączenia. Zaprezentowane zostaną również modele, które umożliwią poznanie konstrukcji najpopularniejszych mebli.

Prezentowane eksponaty pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz z kolekcji prywatnych.

Wystawie towarzyszy katalog (Małgorzata Korżel-Kraśna, Meble XV-XVII wieku), który jest pionierskim dziełem w muzealnictwie polskim – jest to pierwsze opracowanie poświęcone meblom XV-XVII w. pochodzącym z polskich zbiorów. Wstęp zawiera szczegółowe omówienie historii i rozwoju meblarstwa i rzemiosła stolarskiego w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Śląska. W części katalogowej znalazły się informacje na temat wszystkich zabytków znajdujących się w liczącym 200 eksponatów zbiorze najwcześniejszych mebli z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Kabinet, płd. Niemcy lub Śląsk, 1. poł. XVII w.
W zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu